vrijdag 30 juni 2017

Over een pad en zes eenden


Maandag was het al een pad die ik een zetje moest geven, van het pad af. Je zag hem denken: Wat moet ik dan? Ik zit hier toch goed, op zo'n heel mooi pad? Ik zei: 'Pad, dit is een pad waarop je zit. Er fietst en brommert van alles overheen. Als ik je geen zetje geef, ben je straks plat, een platte pad op het pad.' Dan is het niet meer zo'n heel mooi pad. Z'n kraaloogjes draaiden in het rond, dan weer vooruit, dan weer omhoog, naar die reus die naast hem stond, niet wetende wat hij moest doen. 'Nou, pad, dan geef ik je een zetje. Dat is beter voor je. Fijne dag nog!'


Dinsdag was het een stel eenden, zes in totaal. Ze stonden in een rijtje, van plan de weg over te steken. Geen drukke weg, maar toch. Ze draalden, druk kwakend, met z'n vijven tegen die vooraan. 'Hé, eenden, zal ik jullie maar helpen? Gisteren had ik al een pad, die niet van het pad af wou, en nu heb ik jullie, die niet over de weg kunnen, maar er wel over moeten. Omdat jullie denken dat het gras aan de overkant groener is. Kom.' Ik zette m'n fiets neer om de auto's tegen te houden. En daar kwamen ze, alle zes, waggeldewaggel. 'Kom maar. Nou niet op de middenberm blijven hangen. Kom!' En ook dat lukte, druk kwakend: 'Wat goed van u, meneer, dank u wel! Wat fijn dat u ons naar de overkant helpt.' Allemaal door elkaar. Blij dat ze waren toen ze in hun nieuwe gebied aankwamen.

Die avond fietste ik weer langs de eenden in hun nieuwe gebied. Van verre hoorde ik ze al kwaken: 'Kijk, daar heb je die meneer, die ons vanmorgen zo goed geholpen heeft.'

maandag 19 juni 2017

Op zoek naar Spinoza – Wat nou weer? (2)

Baruch Spinoza – ca. 1665, schilderij van een anonieme Duitse schilder,
Collectie Herzog August Bibliothek, Wolfenbüttel, Duitsland.

Omdat de gemeente Katwijk sinds 2006 uit drie dorpen bestaat – Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg –, moeten alle drie de dorpen aan bod komen in de vlogjes. RTV Katwijk is immers de omroep voor alle Katwijkers.
Veel Katwijkers vinden dat maar zozo, dat de dorpen gefuseerd zijn. Op verjaardagen worden daar altijd grappen over gemaakt. Tussen Katwijk-Zeeërs aan de ene kant en Katwijk-Binners, Rijnsburgers en Valkenburgers aan de andere kant bestaat een zekere rivaliteit. Katwijk-Zeeërs kijken een beetje neer op de rest, omdat mensen die op zee varen of gevaren hebben (ook al zijn ze zelf nooit op een boot gestapt maar wonen ze alleen maar in het zeedorp) nou eenmaal meer hebben meegemaakt dan mensen uit de binnenlanden, zo is de gedachte.
Toch is het wel mooi, als ik het even neutraal formuleer, dat de Katwijkers die niet in Rijnsburg wonen, dat zijn dus de Katwijk-Zeeërs, de Katwijk-Binners en de Valkenburgers, er door de fusie met Rijnsburg zomaar een filosoof, een wijsgeer, bij hebben gekregen. En niet zomaar een filosoof. Eentje van internationale allure, waar zelfs een prijs naar genoemd is, de belangrijkste prijs die je in Nederland als wetenschapper kan verdienen. Dat dat maar even duidelijk moge zijn. En een uitje over de haring is ook wel lekker. Daarover gaat het volgende vlogje...


... dat in april op de televisie was en nu op YouTube te zien is.

Alles over het Spinozahuis leest u hier.

donderdag 15 juni 2017

Bijzonder Berkheide, bijzonder boek, niet alleen over de natuur


Van Co kreeg ik het boek Bijzonder Berkheide cadeau. Ik ben er gelijk in gaan lezen. Berkheide is het duingebied tussen Katwijk en Wassenaarse Slag. De naam is ontleend aan het in zee verdwenen dorpje Berkerhey dat voor de slag lag.
Het boek is rijk geïllustreerd. Mooie foto's van planten en dieren. Veel vogels ook. Volgens mij bestaat zo'n beetje de hele redactie uit vogelaars. Voor de luchtopnamen in het boek is handig gebruik gemaakt van drones. Op bladzijde 17 zie ik nog twee foto's van vroeger, gemaakt vanuit een vliegtuig. Ik heb er wel eens over nagedacht hoe dat geweest moet zijn. In de tijd dat Juliana in Katwijk woonde en studeerde, tussen 1927 en 1932, had zij aan de voorkant van villa 't Waerle uitzicht op zee en aan de achterkant op het wantveld, waar de netten werden uitgereden om door de nettenboetsters te worden gerepareerd. Hoe moet je je daar als prinses gevoeld hebben? In de naastgelegen villa Hoogcate verbleef het personeel. Op de foto's zien we de beide villa's ten zuiden van villa Allegonda. De laatste staat er nog, of moet ik zeggen, weer. Na een tijd hotel Savoy geweest te zijn, het afgelopen jaar weer is teruggerestaureerd naar haar oude vorm.
Veel plaatjes, ik zei het al. Ogen te kort. Op pagina 134 vinden we een fraaie opname, ook vanuit een vliegtuig, of helikopter, van gebouw De Waaier, met het 'zeehostunneltje', de tunnel waardoorheen de tbc-patiënten van het toenmalige Rotterdamsch Zeehospitium zonder in contact te komen met de bevolking onder de boulevard door naar het strand werden vervoerd. Via dit tunneltje vertrokken in de Tweede Wereldoorlog ook de Engelandvaarders met hun kano's. Het tunneltje is verdwenen onder de nieuwe zeewering, maar erbovenop is vorige week een monument onthuld dat de herinnering aan deze dappere mannen levend houdt.
Ik blader nog even verder, naar hoofdstuk 22, over boeren in Berkheide. Op de eerste bladzijde van dit hoofdstuk zien we een mooie luchtopname van de Vrieze Wei, aan de rechterkant van het pad dat zich splitst. Als we door de duinen lopen, snijden we daar altijd af. Je ziet dat zich door de Vrieze Wei daar een zanderig pad gevormd heeft. Er moeten er meer zijn die op het idee komen... Aan de andere kant van de splitsing zie je heel duidelijk de dijkjes tussen de vroegere aardappellandjes liggen. Daar ligt de Dorendel. Op bladzijde 137 is daarvan een nog duidelijker foto te zien. Nooit geweten dat Doren hier afkomstig is de achternaam Schaddé van Dooren en niets met dorens van doen heeft. We nemen deze informatie meteen op in het Katwijks woordenboek. Dat kan nog net, voordat het af is. Dat Vrieze Wei een verbastering is van 'Vries z'n wei', genoemd naar ene Vries van der Marel, wisten we al wel. Nee, hier zijn geen Friezen geweest. De namenkwestie wordt uitgelegd op bladzijde 138.
Ik blader nog even terug. Ja, dit is echt een heel veelzijdig boek. Tussen alle planten en dieren heeft zelfs het dialect nog een plekje gekregen, op bladzijde 128. Ik zie het brandezijgertje en het spektaekeldraedje en ook dat je iet thuis mot komme mit 'n buik mit biene ('niet thuis moet komen met een buik met benen'). De laatste uitdrukking is als waarschuwing aan meisjes bedoeld wanneer ze bijvoorbeeld met jongens naar de duinen (naar Berkheide!) gingen om niet zwanger thuis te komen. Ja, het Katwijks kan soms hard zijn in hoe het de dingen verwoordt.
Ik blader weer vooruit. Op bladzijde 199 een oude foto van 'de muur', zoals we in Katwijk de Atlantikwall noemen, van toen die nog door het water liep van een flink duinmeer. Hier heb ik toen ik jong was nog mijn eerste en laatste vorentje gevangen, daar rechts op de foto aan de overkant. Mijn vader moest hem van het haakje halen.
Een heerlijk boek. Ik moest even zoeken in de index en ja hoor, op bladzijde 188 is nog een foto van het Jan Parlebos. Het bestaat niet meer, jammer genoeg, want het was altijd een geheimzinnige plek, met die bomen in het water. Op de foto ziet de plek er nogal open uit, maar in mijn herinnering lag het meertje met de verdronken bomen in een donker dal, als het meer in de roman Oeroeg van Hella Haasse. Ja, het wordt tijd dat ik weer eens een duinwandeling maak. Daar heeft dit boek me wel toe uitgenodigd.

Ommering, G. van, G. van der Bent en R. van Rossum (red.), Bijzonder Berkheide. Katwijk, 2017. Werkgroep Berkheide / Stichting Berkheide Coepelduijnen.

maandag 12 juni 2017

Schrapje


In het weeshuis was lange tijd het consultatiebureau gevestigd en ben ik ook nog voor een mantouxprikje geweest, een 'schrapje'.* Het consultatiebureau was boven, in een kamer naast een hoge zaal. In het midden van de zaal stond een grote tafel, opzij waren schotten waartussen de baby's konden wachten met hun moeders. Toen ik voor het mantouxprikje ging, was ik geen baby meer.

* Zo noemden we dat in Katwijk, uitgesproken met sk. Het mantouxprikje is een injectie met niet-infectueuze tuberculosebasillen. Als je lichaam hierop reageert, ontstaat er na drie tot vijf dagen een bultje, wat betekent dat je niet bevattelijk bent voor tuberculose.

donderdag 8 juni 2017

In Noordwijk zijn ook hele erge dingen gebeurd


Hier sta ik voor dat mooie boerderijtje van de familie Salman aan de Woensdagsche Wetering. Ik denk dat het tien jaar geleden is afgebroken. De foto zelf is nog wat ouder, misschien al van dertig jaar geleden. Hoe het in Noordwijk precies gegaan is, weet ik niet. Waarschijnlijk niet zo erg als in Katwijk, waar het slopen van karakteristieke panden vele jaren een geliefde bezigheid was.